Cicero epistolās(letters) dictat scrībae(to his secretary) suo Tironi. subito aliquis(someone) iānuam(door) pulsat(knock). incurrit servus(slave). 'domine(master),' inquit, 'nūntium(message) valde bonum tibi ferō(I carry). Terentia fīliolum peperit(has given birth to a little son). et mater et infans valent(are well).' Cicero 'rē vērā(in truth)' inquit 'nuntium bonum mihi portas. Tiro, servos iube equōs parāre(prepare a horse). debemus ad Terentiam festinare.'

mox equi parati sunt. Cicero Tiroque Roma statim abeunt Arpinumque festinant. postridie ad vīllam(country house) adveniunt. Tullia, Ciceronis filia, quae iam decem annōs nāta est(is ten years old). adventum(arrival) eōrum audit. ad ianuam currit patremque salutat. 'veni, pater,' inquit; 'festina. infans valde pulcher(pretty) est.' patrem in tablīnum(reception room) ducit. ibi(there) in lectō(a bed) iacet(lies) Terentia, pallida(pale) sed laeta; prope lectum sunt cūnae(there is a cradle), in quibus(in which) dormit parvus(small) īnfāns.

Cicero ad uxorem accedit et ōsculum(kiss) ei dat. 'uxor cara,' inquit, 'quid agis?(how are you?)' infantem spectat. 'quam pulcher(how pretty) est infans!' inquit; 'quam laetus(how happy) sum quod tu valēs(are well).' sic dicit infantemque e cūnīs(cradle) tollit; filiolo arrīdet(+dat. he smiles at); 'salvē(greetings), filiole,' inquit; 'salve, Marce; nam sic te nomino(for I name you like this).' infantem ancillae(to a servant girl) tradit sedetque prope Terentiam. aliquamdiū(for some time) cum uxore manet. tandem 'fessa es, cārissima(dearest),' inquit; 'dormire debes.' ancilla infantem e tablīnō(reception room) portat; quattuor(4) servi Terentiam in lecto ad cubiculum(bedroom) portant.

postridie Cicero Romam redit; nam cōnsulātum(the consulship) petit et multīs negōtiīs(businesses) occupātus(occupied) est. parvo Marco ōsculum(darkness?) dat; uxorem filiamque valēre iubet(order to be well). deinde cum Tirone ex aulā equitat(rides to the countryard).

dum parvus(while small) est, Marcus plērumque(usually) in vila habitat. mater paterque saepe(often) absunt(absent, away); nam pater vir īnsignis(significant) est qui, ubi Marcus duōs annōs nātus est, cōnsul fit(becomes, is made consul). nūtrīx(nurse) eum cūrat, et Tullia, quae frātrem valde amat, plerumque(usually) adest. villa satis ampla(large enough, ample satisfiable) est sed non splendida(splendid) in collibus(hills) Sabinis sita(sited, positioned). pater Marci saepe eo redit cum rēbus pūblicīs(with public affairs) non occupātus est; nam semper cupit filiolum videre gaudetque domum suam(his) redire. Ciceronis frater, Quintus Cicero, ad villam saepe venit cum uxore Pomponia filioque Quinto. Marcus laetus est cum Quintus adest; Quintum enim amat diuque cum eo ludit.

Marcus quīntum(5) annum agit cum(when) pater constituit eum ad urbem Romam ducere. ibi in qedibus(f. pl. house) magnificis habitat in monte Palatino sitis. aedes semper hominibus(people) plēnae(full of) sunt. multi servi ancillaeque discurrunt(are running about) officiīs fungentēs(performing their duties). multi clientes ad aedes mane veniunt patremque salutant. senatores ad patrem veniunt cōnsilium(advice)que eius rogant(ask for). pater plērum(several)que negotiis occupatus est; longās(long) epistolas scribae dictat(dictate); saepe ad senatum ire debet diuque abest dum senatores rēs pūblicās disserunt(discuss public affair. mater quoque semper occupata est; nam domina familiae est; omnes servos omnesque ancillās regit; et mātrōnās(ladies) nobiles saepe accipit quae ad aedēs veniunt eamque salutant.

Marcum iam curat non nutrix sed paedagōgus(tutor) Graecus. ille Marcum litteras docet(teach) et Latinas et Graecas; plerumque(several) Marco Graece dīcit(say). ille studia(his studies) non amat; nam semper ludere cupit. sed Graece et dīcere(speaking) et scribere gradātim(little by little, gradually) discit.

ubi venit aestās(summer), tota familia ab urbe in collēs(hill) abit ad vīllam rūsticam(country house); nam calōrēs(the heat) aestātis in urbe ferre non possunt(cannot bear). ibi Marcus fēriās agit(is on holiday). cōnsōbrīnus eius(his cousin) Quintus ad villam saepe venit. pueri in agris ludunt, fundum vīsunt(visit the farm), piscēs(fish) in flūmine(stream) capiunt. cum autumnus(autumn) adest, in urbem redeunt. his fēriīs(holiday) Marcus valdē gaudet.

ubi Marcus septimum(9) annum agit, inimīcī(enemies) lēgem in(law against) Cicerōnem ferunt(pass). ille inimicos valde timet constituitque in exsilium fugere. Terentiam iubet Roma abire et in villa rustica(country house) manere. tristis Roma discēdit(goes away from, leaves) et ad Graeciam navigat. Terentia totam familiam ad villam ducit ibique manet dum Cicero abest. Marcus patrem dēsīderat(misses) sed gaudet quod fēriās(holiday) tam longas agit(is on). intereā(meanwhile) Cicero epistolas miserās ad Terentiam scribit semperque cupit Romam redire. sed proximō annō(the next year) amici eius novam lēgem(legion) ferunt(carry) eumque ex exsilio revocant(recall).

Cicero, ubi Romam redit, familiam ad urbem revocat. dum abest, aedes eius ab inimīcis(by his enemies) dēlētae sunt(been destroyed) sed Cicero novas aedes celeriter aedificat, magnas et splendidas. Marcus tristis est quod rūre(from the rural discedere debet sed laetus quod pater adest. nunc(now) pater ipse studia eius cūrat; Marcus debet multō dīligentius(much harder) studēre.

paucīs post annīs(a few years later), ubi Marcus quattuordecim annōs nātus(14 years old) est, senatores Ciceronem ad Ciliciam mittunt ut prōvinciam administret(to govern the province). Cicero invītus(reluctantly) Roma discedit sed consitituit Marcum secum dūcere. iter(journey) longum et laboriosum perficere debent. primum in Graeciam navigant et diu Athenis manent; Marcus omnia monumenta visit novosque amicos facit inter pueros Graecos.

deinde terrā(by land) iter faciunt. lentē procedunt et in via clārās(famous) urbes Asiae visunt. ubi tandem in Ciliciam adveniunt, provincia in magno periculo est, quod hostes finēs(the boundaries) oppugnant. Cicero bellum in eos īnferre(to wage) debet. ubi hostibus occurrit, Marcus proelium spectare cupit, sed pater eum iubet in castris manere. Cicero hostes vincit(conquer enemies) expellitque e provincia(expell out of province).

proximō annō(the next year) Cicero a Cilicia discedit Marcumque domum erducit. ubi Romam redeunt, bellum cīvīle(civil war) reīpūblicae(the republic) imminet. Cicero valde occupatus est nec filii studia curare potest. itaque(therefore) Marcum ad ludum Orbilii mittit. Marcus invitus(reluctantly) studet; iam iuvenis est cupitque a ludo discedere. sed multos amicos facit; inter alios iuveni cuidam(a certain) occurrit nomine Quinto Horatio Flacco quid Romam ab Apulia nūper advēnit(who arrived recently). ille modestus est et facētus(witty); Marcus eum diligit(likes) patrique commendat('introduces). Cicero gaudet quod filius eius amicum tam modestum(so modest) tamque industrium habent; nam Quintus studiis gaudet et diligenter laborat; sed Marcus semper cupit cum iuvenibus lautīs(smart) ludere et saepe nimium vīnī(too much wine) cum eīs bibit.