Vocabulary

Horātiae nūptiae

cotidie Quintus, mane excitatus, surresit et festinavit ad Academiam. diligenter studebat et multis scholis aderat Theomnesti aliorumque doctōrum(and of other teachers). mox plurimos amicos habebat inter iuvenes qui in Academia studebant.

quondam(once) in taberna cum amico quodam sedebat cum tabellārius(postman) epistolam ei tradidit a patre scriptam. ille epistolam summo gaudio acceptam continuo legit:

Flaccus Scintillaque filio carissimo salutem plurimam dant.

tuam epistolam accepimus et gaudemus quod incolumis Athenas advenisti et in Academia studes. omnes Venusiae valemus. nuntium(message) magnī mōmentī(of great importance) tibi mittimus.

pater Decimi, veteris amici tui, nuper venit ad me et 'filius meus' inquit 'filiam tuam adamāvit(has fallen in love with) et amōre eius perit(gone through with love for her), ut dicit. itaque visne tu eam Decimo spondēre(to betroth/engage), si illa eum accipiet?' hoc nōbis maxime placuit(pleased). nam vir dives est probātusque(respected) ab omnibus. itaque de dōte(dowry, bride holdings) disserebamus(we discussed); ille rem aeque gessit(conducted equal matters), et mox pactum(an agreement) confeceramus. Horatiam igitur arcessitam(summoned) rogavi quid sentiret(what she felt) de hoc matrimonio; illa Decimum bene cognovit et ei nubere cupiebat. paucis post diebus spōnsālia(engagement party) confecimus. multi cognātī(relations) amicique ad epulās(feast) vocati testēs(witnesses) erant pacti. Decimus Horatiae ānulum(a ring) dedit quem illa in tertium digitum imposuit.

heri nuptias perfecimus. prima luce Horatia, a matre excitata, se parabat. pūpās(dolls) et cetera puerilia(childish) matri tradita valere iussit. deinde vestimenta nuptialia induit, tunicam candidam(white) et pallam lūteam(yello robe); postremo flammeum(bridal veil) in capite induit corōnamque(garland) florum. numquam virginem(maiden, bride) pulchriorem vidi quam eam.

iam aderat Decimus ipse novam togam indūtus(wearing) plurimis cum amicis. mox auspicēs(the augurs, precoq) advenerunt et auspicia(auspices, fortune telling) bona pronuntiaverunt. Horatia Decimusque dextras manus rīte(duly, according to custom) cōnseruērunt(joined). omnes Iūnōnī(Juno, goddess of marriage) supplicaverunt et conclamaverunt 'bene verruncet(good luck!)' deinde cenam sūmptuōsam(sumptuous, expensive, grand) a matre tua paratam edimus.

tandem Hesperus(the evening star) aderat. tempus erat Horatiae domum suam relinquere. matrem valere iussit non sine plurimis lacrimis. deinde Decimus eam ad novam domum duxit. tibicines(flute players) pompam duxerunt iuvenesque facēs(torches) in manibus tenentes(holding). chorus puerorum puellarumque carmen(song) solitum(customary) canebant(sang): 'Hymen ō Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!' ubi ad Decimi aedes pervenerunt, Decimus Horatiam super limen(threshold) sustulit dōnaque(gifts) eī obtulit(lifts), ignem et aquam(fire and water), quod iam Horatia domina facta erat(had become) familiae. sīc omnia secundum mōrem maiōrum(according to the custom of our ancestors) confeceramus.

hic nuntius sine dubio te summo gaudio afficiet(affected). scribe igitur ad Horatiam gratulationemque(congratulation) ei mitte optimi matrimonii. cura ut valeas.

Word-building

• Perfect passive participles often used as ordinary adjectives

paratus, -a, -um 

(from paro) having been prepared, ready

territus, -a, -um 

(from terreo) having been terrified, terrified

doctus, -a, -um 

(from doceo) learned, having been taught

nōtus, -a, -um 

(from nosco) known, having been learned

nuptus, -a, -um 

(from nubo) married

nūpta, -ae 

f. a bride, a wife

• Neuter of the perfect passive participle often used as a noun

dictum, -ī

a saying

factum, -ī

a deed, having been done

iussum, -ī

an order

promissum, -ī

a promise

scriptum, -ī

a writing

Rēspūblica in perīculum venit

Quintus hac epistola delectatus statim Horatiae scripsit.

Decimum bene meminerat(remembered); in ludo Flavii molestus(tiresome) fuerat Quintumque saepe vexāverat(annoyed), sed iam adultus erat et sine dubio melius se gerebat. hac spē adductus(influenced hope) gratulationem Horatiae misit.

interea respublica, morte Caesaris commota, cotidie maius in periculum veniebat. Antonius, Caesaris amicus, potestatem suam augere temptabat. Octavianus, iuvenis a Caesare in testāmentō(in his will) adoptātus, Romam advenerat; nomen Caesaris assūmpserat(had assumed, taken on), argentum militibus distribuebat, in dies potentior fīebat(become powerful each day). senatores, ab Antonio territi, Octavianum in suas partēs(their political party) adducere temptabant. multi bellum civile praedicebant.

hae res Athenas relatae summa anxietate omnes affecerunt. Marcus in primis(especially) pro patre timebat, quod ille rempublicam defendere temptabat senatoresque in Antonium excitatos(arouse) ducebat.

Grammar

Perfect passive participle

apertus, -a, -um 

having been opened, open (from aperio)

paratus, -a, -um 

having been prepared, prepared (from paro)

commotus, -a, -um 

having been moved, moved (from commoveo)

territus, -a, -um 

having been terrified, terrified (from terreo)

desertus, -a, -um 

having been deserted (from desero)

supines in -sum

iubeo, iubere, iussi, iussus, -a, -um

video, videre, vidi, visus, -a, -um

mitto, mittere, misi, missus, -a, -um

1. Aeneas, a Mercurio monitus, naves paravit. Aeneas, warned by Mercury, prepared the ships.
2. omnes cenam a Scintilla paratam ederunt. They all ate the dinner prepared by Scintilla.
3. centurio hostes in proelio captos ad imperatorem duxit. The centurion led the soldiers captured in battle to the general.
4. consul militibus convocatis haec dixit. The consul called together the soldiers and said this.
5. Marcus Quintum in via visum in tabernam duxit. Marcus saw Quintus in the street and led him to a pub.

Exercises

30.6 Translation

1. Puellae, matris a illum monerem, domum manerunt.
2. Flaccus a civium tumultus territus, domum redire constituit.
3. Nautae a magistrum iussius, navem solverunt.
4. Scintilla celeriter epistolam a Quintum scribum legit.
5. Iuvenis emit librum a Cratippum lauderum.

30.7 Translation

1. Horatia excitatus a matrem eius nuntiam paravit.
2. Amici pluris ad nuntiam vocati ad domum laetae venerunt.
3. Decimus ad domum a amici eius ductam Horatiam mansit.
4. Omnes hospites convocatus a Flaccum, Horatiam Decimumque manem conscrere viderunt.
5. Post cenam Decimus Horatiam per viam ductus, eam novam domum eius tullit.