Vocabulary

verbs + infinitives

dēbeō, dēbēre ought, must doceō, docēre to teach iubeō, iubēre to order cōnstituō, cōnstituere to decide dīmittō, dīmittere to send away lūdō, lūdere to play 'scrībō, scrībere to write cupiō, cupere to desire/want eō, ire to go exeō, exīre to go out

nouns iānua door littera a letter domus, domum home, (dat.) magister master

pronouns ego, mē I, me(acc.) tū, tē you, you(acc.)

adverbs celeriter quickly dīligenter carefully/(work) hard iterum again

prepositions prope + acc. near

conjunctions itaque and so nec/neque... nec/neque neither... nor

Lūdus de Flavius

Quīntus ad lūdum lentē ambulat et saepe cōnsistit(stop), sed Horatia celeriter procēdit; prior(first) ad ludum advenit et puellas salutat quae(who) prope ianuam manent; longum colloquium(conversation) cum Iulia facit, puella valde pulchrā(pretty). Quīntus in via amicum videt, nōmine(by name) Gaium; eum vocat. Gaius ad ludum festinat sed ubi Quīntum audit, consistit et 'quid facis, Quīnte?' inquit; festinare dēbēs(must). sērō(late) ad ludum venis. ego festino.' Quīntus respondet: 'non sero venimus, Gai.' Gaium iubet manere. ille anxius est sed manet. itaque Quīntus et Gaius lentē(slowly) ad ludum procedunt.

cēterī(other) pueri iam adsunt. magister ē(out of) ianua exit et eos iubet intrare et sedere; pueri ludere cupiunt(want to), puellae laborare. magister ubi nec Quīntum nec Gaium(neither Quīntus nor Gaius) videt, iratus est et clamat: 'cur non adsunt Quīntus et Gaius? cur sero veniunt?' tandem(at last) intrant Quīntus et Gaius et magistrum salutant. sed ille clamat: 'cur sero venitis? mali pueri estis.' iubet eos celeriter sedere.

diu(for long time) sedent pueri et magisterum audiunt; diu clamat magister et litteras docet(teach), pueri litteras in tabulīs(tablets) scribunt; magister tabulas spectat et litteras corrigit(correct).

Decimus, puer magnus et stultus(stupid), litteras aegrē(with difficulty) discit(learns). magister eum iubet tabulam ad sē ferre( to him, bring); tabulam spectat. 'Decime,' inquit, 'asinus(ass) es; litteras non rēctē(rightly/correctly) scribis.' Decimus 'errās(errors/'you are wrong'), magister,' inquit; 'asinus non sum. litteras recte scribo. ecce(look)!' litteras iterum scribit. sed Flavius 'impudēns(impudent/shameless) es, Decime,' inquit 'et asinus; litterās non recte scribis.'

diu laborant pueri. tandem Iulia 'diligenter laboramus, magister,' inquit; 'litteras bene scribimus; fessi sumus. itaque(and so) debes nos domum dimittere(you ought to send us home).'

Flavius eam benignē(kindly) spectat. 'ita vērō(yes),' inquit; 'diligenter laboratis, pueri. itaque vōs(you pl.) iubeo domum abīre(to go away).' ceteri laeti domum festinant, sed Flavius Decimum iubet in ludo manere. 'tu, Decime,' inquit, 'debes litteras iterum scribere.' itaque Decimus in ludo miser sedet dum(while) ceteri in via ludunt.

Respondē Latīnē

1. cur prior ad ludum advenit Horatia? quod Quīntus lente ambulat et saepe consistit.
2. ubi Quīntus et Gaius adveniunt cur iratus est magister? quod sero sunt.
3. cur dicit magister: 'Decime, asinus es'? quod litteras non recte scribit.
4. quid respondet Decimus? Respondet 'erras, asinus non sum, litteras recte scribo. litteras iterum scribit.'

Flavius fābulam nārrāre cōnstituit

postridie Quintus et Horatia et Gaius mātūrē(early) ad ludum adveniunt, sed ecimus sero advenit. Flavius 'cur sero ad ludum venis, Decime?' inquit. Decimus respondet: 'erras, magister ego(I) non sero venio. ceteri maturius adveniunt.' Flavius valde iratus est; 'impudēns(impudent) es, Decime,' inquit; iubet eum sedere et diligenter laborare.

mox pueri litteras scribunt. diligenter laborant. tandem Horatia 'magister,' inquit, 'diligenter laboramus et lietteras diū(for long time) scribimus. fessi sumus. itaque debes fabulam nōbīs(to us) narrare.' Flavius 'ita vero,' inquit, 'diligenter laboratis. quod boni pueri estis, volō(I'm willing) fabulam narrare.' iubet eos attendere et sē audīre(listen to him).

Grammar

Infinitives

The infinitive is used with verbs such as:

• cupiō I desire to, want to:
  • lūdere cupimus
• dēbeō I ought to, I must:
  • labōrāre dēbētis
• iubeō I order x to:
  • magister puerōs iubet labōrāre
• cōnstituō I decide to
  • magister cōnstituit fābulam nārrāre

3rd conjugation -io verbs

small class of irregular -io verbs that behave like 3rd in some forms and like 4th in the others.

The vocative case

• used when calling or addressing other person
• same as nominative except for 2nd singular decelnsion nouns ending with -us -> -e/-i
  • Quint-us -> Quint-e
  • fīli-us -> fil-i

Questions

cūr? why? quōmodo? how? ubi? where? quis? who? quid? what? quantus? how big?

• attach interrogative particles -ne or nōnne, to form questions.
  • venīs-ne ad lūdum? Are you coming to school?
  • nōnne ad lūdum venīs? Aren't you coming to school?

Exercises

• 6.1 translation

1. in via ludere cupimus.
2. ad ludum festinare debetis. you must hurry to school
3. magister pueros iubet celeriter intrare.
4. pueri laborare non cupiunt. boys do not want to work
5. magister constituit pueros dimittere. master decides to send boys away

• 6.2 infinitives

1. pueri cupiunt puellas iuvēre(help).
2. sed puellae puerōs iubent ad ludum procere.
3. quid facere cupitis, puellae?
4. cupimus in via manere et lūdēre.
5. dubemus in ludo sedere et magistrum audire.

• 6.3 translation

1. cur fessus?
2. cur Flaccus non iubes?
3. festinomus ad ludum, Flace.
4. cur lente ambulitis, pueri?
5. anxius sum, fili.
6. cur irratant sunt, puellae?

• 6.6 translation

1. amici ad ludum lente ambulat. sero adveniunt.
2. ubi ludum intrant, magister iratus est.
3. 'cur sero advenitis?' inquit; 'mali pueri estis.'
4. pueri sedent et magistrum audiunt; ille litteras docet.
5. tanem pueros dimittere constituit; pueros iubet domum currere.
6. puellae cum Scintilla ad fontem procedunt.
7. Horatia magnam urnam portat et lente ambulat.
8. Scintilla Horatiam festinare iubet. 'cur lente ambulas?' inquit; 'debes festinare.'
9. ubi ad fontem adveniunt, aquam ducunt.
10. Horatia fessa est; 'nonne iam domum redimus?' inquit.

• 6.7 translation

1. quid facis, Quinte? cur non coloni iuvat?
2. diligenter laboro. fessum sum.
3. quid facis, Horatia?